Ársreikningur Reykjavíkurborgar 2023: Áætlanir standast þrátt fyrir ytri áskoranir og þrýsting á innviði
Fjármál
Rekstrarniðurstaða ársreiknings A-hluta Reykjavíkurborgar 2023 sýnir að langtímaáætlanir um viðsnúning í rekstri standast þrátt fyrir erfitt efnahagslegt umhverfi og aukinn þrýsting á innviði. Þjónusta við málaflokk fatlaðs fólks er enn verulega vanfjármögnuð í Reykjavík eins og í öðrum sveitarfélögum. Afkoma A- og B-hluta var neikvæð sem einkum má rekja til frávika í fjármagnslið Orkuveitunnar.
Ríflega 10 milljarða króna viðsnúningur í A-hluta frá 2022
Rekstrarniðurstaða A-hluta fyrir afskriftir og fjármagnsliði (EBITDA) hækkaði um 10,1 milljarð á milli ára. Til A-hluta telst starfsemi sem að hluta eða öllu leyti er fjármögnuð með skatttekjum
“Það er afar ánægjulegt að áætlanir okkar og aðgerðir um að ná niður miklum hallarekstri hafa skilað sér. Með samstilltu átaki hefur okkur tekist á einu ári að fara úr ríflega 15 milljarða halla niður í 5 milljarða og stefnum á að skila afgangi. Það er tíu milljarða jákvæður viðsnúningur og milljarði betur en upphafleg fjárhagsáætlun gerði ráð fyrir,” segir Einar Þorsteinsson borgarstjóri.
Þrálát verðbólga, miklar launahækkanir og háir stýrivextir settu þrýsting á rekstrarútgjöld stofnana og fjármagnskostnað borgarinnar. Á móti fjölgaði starfandi einstaklingum í Reykjavík um 4,3% sem rekja má til íbúafjölgunar og lítils atvinnuleysis. Hafði það jákvæð áhrif á útsvarstekjur sem voru talsvert umfram áætlun.
Ársreikningnum hefur nú verið vísað til umræðu í borgarstjórn.
Mikilvægt að leiðrétta ójafnvægi í fjármögnun þjónustu við fatlað fólk
Rekstrarniðurstaða A-hluta árið 2023 var neikvæð um 5 milljarða króna sem var 436 milljónum krónum lakari niðurstaða en áætlað var. Ef frá er tekinn halli af rekstri málefna fatlaðs fólks sem nam 8,2 milljörðum króna var niðurstaðan jákvæð um 3,3 milljarða.
Helstu áskoranir í rekstri Reykjavíkurborgar voru einkum vegna verkefna sem flutt hafa verið frá ríki til sveitarfélaga án þess að fullnægjandi fjármögnun fylgi. Í desember 2022 náðist samkomulag við ríkið um breytingu á fjármögnun á þjónustu við fatlað fólk. Samkomulagið fól í sér tilfærslu skatttekna frá ríkinu til sveitarfélaga sem nam 0,22% af útsvarsstofni frá og með árinu 2023. Rekja má 1,8 milljarðs króna hækkun í staðgreiðslu útsvars til þeirrar breytingar. Í ársbyrjun 2024 mun útsvarsprósentan að auki hækka um 0,23%. Þrátt fyrir samkomulagið glíma sveitarfélög enn við mikla vanfjármögnun vegna málaflokks fatlaðs fólks en litið er á það sem áfanga að fullri fjármögnun málaflokksins.
Nýjar áskoranir
Í skóla- og velferðarþjónustu hefur þurft að grípa til ýmissa aðgerða vegna móttöku flóttafólks og undir lok árs bættust við nýjar áskoranir vegna jarðhræringa á Reykjanesskaga. Reykjavíkurborg hefur ásamt öðrum sveitarfélögum tekið þátt í aðgerðum við að styðja við íbúa Grindavíkurbæjar.
Fjárfestingar ársins einkenndust að miklu leyti af viðhaldsátaki í skólum og fjárfestingu í innviðum til að tryggja uppbyggingu húsnæðis innan borgarmarkanna.
Veltufé frá rekstri eykst milli ára
Heildareignir A-hluta samkvæmt efnahagsreikningi 31. desember 2023 námu samtals 279,7 milljörðum króna og heildarskuldir ásamt skuldbindingum voru 198,5 milljarðar. Eigið fé nam 81,3 milljarði króna og eiginfjárhlutfall nam 29%. Þá nam skuldaviðmið A-hluta 82% í hlutfalli af tekjum.
Veltufé frá rekstri nam 11,5 milljörðum króna og var 6,5% í hlutfalli af tekjum. Viðsnúningur frá síðasta ári nam 12,4 milljörðum en árið 2022 var veltufé frá rekstri neikvætt um 883 milljónir króna eða 0,6%.
Áframhaldandi krafa um aðhald í rekstri
Enn er talsverð óvissa um horfur í ytra efnahagsumhverfi á árinu 2024 bæði vegna verðbólguþróunar og stríðsátaka. Hófstilltir kjarasamningar til fjögurra ára á almenna vinnumarkaðnum hafa aukið væntingar um að verðbólga fari lækkandi á árinu og að meiri stöðugleiki náist. Sveitarfélögin studdu myndarlega við kjarasamningana með vilyrðum um lækkun gjaldskráa og þátttöku í gjaldfrjálsum skólamáltíðum.
Í fjárhagsáætlun Reykjavíkurborgar 2024-2028 sem samþykkt var í desember síðastliðnum er áfram krafa um aðhald í rekstri. Niðurstaða ársins 2023 er í samræmi við áætlanir um að öll markmið fjármálastefnunnar verði uppfyllt í síðasta lagi árið 2025 fyrir A-hluta og árið 2027 fyrir A- og B-hluta.
Lakari afkoma B-hlutafélaga skýrir halla hjá samstæðu
Afkoma A- og B-hluta var neikvæð um 3,4 milljarða. Til B-hluta teljast fjárhagslega sjálfstæð fyrirtæki sem að hálfu eða meirihluta eru í eigu borgarinnar, en rekstur þeirra er að stofni til fjármagnaður með þjónustutekjum . Helstu frávik frá áætlun er að finna í fjármagnsliðnum en nettó fjármagnsgjöld voru 10,3 milljörðum króna yfir áætlun, vegna vaxta, verðbóta og gengis sem þróaðist með öðrum hætti en gert var ráð fyrir í fjárhagsáætlun og birtist einkum í reikningum Orkuveitu Reykjavíkur.
Frávik B-hlutans í öðrum rekstrarkostnaði og afskriftum eru um 1,3 milljarðar króna sem skýrast að mestu af rekstri OR og rekja má til uppbyggingaru á starfsemi Carbfix, viðhaldskostnaðari mannvirkja og innkomu burðarnets Sýnar í rekstur Ljósleiðarans auk verðlagshækkana.
Þá kom til gjalda 2,4 milljarða króna áfallin skuldbinding við Brú lífeyrissjóð vegna bakábyrgðar launagreiðanda sem ekki var áætlað fyrir. Gjaldfærslan féll að stærstum hluta til í A-hluta borgarinnar. Þá var matsbreyting fjárfestingaeigna Félagsbústaða undir því sem áætlað var, þar sem hægst hefur á hækkun fasteignaverðs saman borið við síðustu ár.
Ítarlegar upplýsingar um Fjármálastefnu Reykjavíkurborgar og forsendur fjárhagsáætlunar er að finna í gögnum fjárhagsáætlunar á vefsíðu Reykjavíkurborgar.