Borgarlínan

betri samgöngur - betra líf

Með Borgarlínunni verður til nýtt almenningssamgöngukerfi sem bindur borgina og nágrannasveitarfélög betur saman, með betri lífsgæðum og einfaldara lífi fyrir borgarbúa. Með henni styrkjum við innviði, gerum góða borg ennþá betri og tökum nauðsynleg skref í loftslagsmálum og í átt að betri lýðheilsu.

Skýringarmyndir

Teiknuð mynd af Krossamýrartorgi á Ártúnshöfða.

Tölvuteiknuð yfirlitsmynd af tillögu um nýtt deiliskipulag við Hlemm.

Þróun borgarinnar

Samgöngur eru nátengdar borgarþróun en vaxandi borg þarf góðar almenningssamgöngur. Þess vegna er íbúða- og atvinnuuppbygging í takt við Borgarlínuna og um leið lögð áhersla á betri innviði fyrir hjólandi og gangandi. Þróunin stuðlar að hagkvæmum vexti og því að sem flestir geti farið ferða sinna með vistvænum hætti.

Uppbyggingarreitirnir í borginni raðast meðfram þróunarás sem hefur verið skilgreindur í aðalskipulagi í lengri tíma. Svona nýtist landrýmið betur og Reykjavík þróast á sama hátt og eftirsótt erlend borgarsvæði með því að bjóða uppá fjölbreyttari samgöngumáta og styttri vegalengdir fyrir fólk í hversdagslífinu.

Helstu uppbyggingarsvæði í Reykjavík

Kortasjá er hér fyrir neðan en líka er hægt að skoða húsnæðisuppbyggingu í sér glugga.

Lýðheilsa

Við uppbyggingu borgarinnar er mikilvægt að huga að lýðheilsu og vellíðan þeirra sem búa við breytingarnar. Með Borgarlínunni eykst notkun á almenningssamgöngum og virkum ferðamátum, eins og göngu og hjólreiðum. Þannig bætist hreyfing inn í hversdagslífið sem hefur í för með sér jákvæð áhrif á andlega og líkamlega heilsu. Samhliða fækkar ótímabærum dauðsföllum.

Lýðheilsa snýst líka um tengsl en með Borgarlínunni verður aðgengi að ýmsum áfangastöðum og þjónustu bætt, sem eykur enn fremur félagslega samheldni og jöfnuð. Góðar og aðgengilegar almenningssamgöngur koma í veg fyrir einangrun og útilokun ákveðinna hópa.

Reykjavíkurborg er leiðandi í lýðheilsumálum og var ákveðið í samstarfi við Betri samgöngur að gera fyrsta framsýna lýðheilsumatið á Íslandi.

Spurt og svarað

Af hverju hefur Borgarlínan jákvæð áhrif á líkamlega heilsu?

Með notkun almenningssamgangna aukast tækifæri til hreyfingar og útiveru^. Með aukinni hreyfingu, t.d. að ganga eða hjóla að biðstöð er líklegra að fólk nái viðmiðum um daglega hreyfingu. Rannsóknir sýna að aukin notkun á almenningssamgöngum hafi jákvæð áhrif á líkamlega heilsu, bæði þar sem hreyfing fólks eykst og tíðni ýmissa algengra sjúkdóma líkt og sykursýki, hjarta- og æðasjúkdóma lækkar og ótímabærum dauðsföll fækkar.

Af hverju hefur Borgarlínan jákvæð áhrif á andlega heilsu?

Rannsóknir sýna að virkur ferðamáti og bættar almenningssamgöngur hafa jákvæð áhrif á andlega heilsu, sérstaklega streitu^. Rannsóknir sýna einnig að aukin notkun á almenningssamgöngum geti minnkað einkenni ýmissa andlegra kvilla líkt og kvíða, streitu og þunglyndis. Það er ekki eingöngu notkun almenningssamganga sem hefur jákvæð áhrif á andlega heilsu heldur eru það einnig aðrir þættir í umhverfinu.

Hvernig dregur Borgarlínan úr streitu?

Með því að hanna vandað og fallegt umhverfi, vegi sem hægja á umferðarhraða og bæta aðgengi gangandi vegfarenda geta yfirvöld stuðlað að aukinni hreyfingu, skapað aðlaðandi og jákvætt umhverfi og aukið félagsauð. Allt eru þetta þættir sem hafa jákvæð áhrif á andlega heilsu og líðan, og minnka streitu. Einnig hefur sambandið milli lífsgæða og samgangna verið kannað og langur ferðatími í umferð hefur neikvæð áhrif á andlega heilsu, hann getur meðal annars leitt til aukinnar streitu sérstaklega hjá þeim sem fara ferða sinna í bíl.

Hvað með börnin?

Bætt aðstaða og aukin notkun almenningssamgangna hjá börnum getur leitt af sér minna skutl til og frá heimilum til vina og í tómstundir og íþróttastarf. Hreyfing sem tengist notkun almenningssamgangna eykur hreyfingu barna og hefur ekki síður jákvæð áhrif á heilsu þeirra en hreyfing í tengslum við skipulagt íþróttastarf. Hreyfing og aukin útivera af sömu ástæðum hefur einnig jákvæð áhrif á andlega heilsu. Búast má við því að frelsi ungmenna muni aukast með lengri þjónustutíma og aukinni tíðni vagna.

Fjölbreyttari samgöngur

Eitt af lykileinkennum Borgarlínunnar er að hún ferðast um að mestu í sérrými með forgangi á gatnamótum. Það þýðir að tafir verða í lágmarki og ferðatíminn styttist þar sem vagnar Borgarlínunnar munu bruna framhjá einkabílnum á háannatíma, ef miðað er við umferðina eins og hún er í dag. Ferðatíðnin verður einnig aukin frá því sem nú þekkist í almenningssamgöngum.

Mikilvægt er að bjóða upp á áreiðanlegt almenningssamgöngukerfi fyrir almenning því síðustu ár hefur íbúum á höfuðborgarsvæðinu fjölgað um í kringum 90 manns á viku, sem hefur þýtt fjölgun uppá 50 bíla í gatnakerfinu í hverri einustu viku. Það þýðir bara meiri umferðarteppu og mengun ef við breytum ekki hegðun okkar og förum að notast við fjölbreyttari samgöngumáta.

Í kringum 70% af allri losun gróðurhúsalofttegunda í Reykjavík er vegna ökutækja sem notast við jarðefnaeldsneyti eins og bensín og dísel.

Loftslagsmál

Stærsti orsakavaldur gróðurhúsalofttegunda í Reykjavík eru vegasamgöngur og þá einna helst í gegnum notkun einkabílsins. Það er því til mikils að vinna með því að fækka ferðum með einkabílnum eins og til dæmis með því að nota Borgarlínuna í ferðir til og frá vinnu eða skóla.

Markmið Reykjavíkurborgar er að verða kolefnishlutlaus fyrir árið 2040. Kolefnishlutleysi lýsir ástandi þar sem jafnvægi hefur náðst á milli hraða losunar og bindingar af mannavöldum og nettólosun er því núll. Markmiðið er líka að aðlögun að loftslagsbreytingum verði með vistvænum og mannvænum hætti.

Orkuskiptin eru líka hluti af þessu en stefnt er á að vagnar Borgarlínunnar verði rafmagnsvagnar.

Borgarumhverfið

Borgarlínan bætir ekki aðeins samgöngur á höfuðborgarsvæðinu heldur hefur hún líka áhrif á umhverfið í kringum línuna.

Áhugavert er að skoða hvernig Borgarlínan mætir borgarumhverfinu í kringum hana.

Gert er ráð fyrir góðum tengingum við Borgarlínustöðvarnar því leiðin þarf að vera greið að þjónustunni.

Spurt og svarað

Hvernig bætir Borgarlínan ásýnd þess umhverfis sem hún ekur um?

Meðfram Borgarlínu er gert ráð fyrir bættum göngu og hjólastígum ásamt auknum gróðri og dvalarsvæðum. Þá er gert ráð fyrir að bílaumferð við Borgarlínu verði hæg borgarumferð með öruggum gönguþverunum. Samhliða Borgarlínu verður lýsing bætt og þjónustustig við gönguleiðir eykst, þar með talin vetrarþjónusta. Þá verða hjólastígar og gangstéttar við Borgarlínu með séreinkennum sem borgarbúar og gestir borgarinnar munu þekkja og einfalda þannig leiðina að Borgarlínustöðvum.

Hvernig getur Borgarlínan einfaldað göngu- og hjólaleiðir innan hverfa?

Samhliða uppbyggingu Borgarlínu verður farið í endurskoðun á aðliggjandi stígakerfi hverfanna. Það er grundvallaratriði að stígakerfið styðji við og tryggi auðvelda gönguleið innan úr hverfum að Borgarlínustöðvum. Þá liggja meðfram línunni góðir göngu- og hjólastígar. Við Borgarlínustöðvar er gert ráð fyrir stæðum fyrir hverskonar hjól og deililausnir sem einfaldi fólki ferðina síðasta legginn heim eða til vinnu.

Hvernig getur Borgarlínan stutt við þróun 15 mínútna hverfa í borginni?

Í kringum Borgarlínustöðvar er gert ráð fyrir auknu þjónustustigi og aðstæður við stöðvarnar verða þannig að grundvöllur sé fyrir slíkum rekstri með auknum fólksfjölda sem um svæðið fer. Þá er markvisst raðað þéttingarreitum eftir Borgarlínuásum, sem styðja við aukið mannlíf, litla kjarna og þjónustu fyrir íbúana. Þannig verða vegalengdir í þjónustu innan hverfanna styttri. Samhliða þéttingarreitum eykst grundvöllur fyrir aukinni grunnþjónustu.

Hvernig getur Borgarlínan gert borgina grænni og vistvænni?

Meðfram Borgarlínu er gert ráð fyrir auknum gróðri, götutrjám og blágrænum ofanvatnslausnum. Markmið blágrænna ofanvatnslausna er að veita ofanvatni á sem náttúrulegastan hátt ofan í jarðveginn eins og til dæmis í gegnum gróðurbeð. Þannig nýtist vatnið betur og borgin verður aðlögunarhæfari með tilliti til loftslagsvár. Þá hafa þær einnig áhrif á skilyrði til ræktunar götutrjáa auk þess sem gróður og götutré binda kolefni.

Fyrir heimilisbókhaldið

Betri almenningssamgöngur hafa jákvæð áhrif á heimilisbókhaldið. Kaup og rekstur ökutækja er um það bil jafn stór útgjaldaliður og matur og drykkur.

Miðað við greiningu Hagstofunnar á einkaneyslu má ætla að íbúar höfuðborgarsvæðisins hafi að jafnaði varið um níu milljörðum króna á mánuði í kaup og rekstur eigin ökutækja síðustu árin.

Alls eru 1,7 einkabílar að meðaltali á hverju heimili og er því ljóst að mörg heimili geta sparað sér mikinn pening með því að losa sig við annan bílinn.

Enn fremur hefur tilkoma Borgarlínunnar jákvæð áhrif á fjárhag þeirra sem ná ekki að nýta sér almenningssamgöngur í dag þar sem hún verður aðgengilegri fleirum.

Sparnaður fyrir samfélagið

Fjárfesting í fyrsta áfanga Borgarlínunnar skilar samfélagslegum ábata upp á 26 milljarða króna. Arðsemi verkefnisins er metin rétt tæp 7%. Þetta kemur fram í félagshagfræðilegri greiningu á Borgarlínunni.

Greiningin tekur tillit til allra áhrifaþátta og er lagt mat á beinan og óbeinan kostnað og ávinning, frá kostnaði við framkvæmdir og rekstur, til tímasparnaðar og áhrifa á umhverfið.

Til að meta áreiðanleikann var gerð sérstök greining á ákveðnum kostnaðarþáttum, til viðbótar við 50% óvissuálag. Hún sýnir að verkefnið heldur samfélagslegum ábata, þrátt fyrir talsverðar breytingar.

Meira um félagshagfræðilega greiningu

Teikningar af Borgarlínu

Teikning af Borgarlínu og umhverfi hennar.

Deiliskipulag Borgarlínunnar

Til þess að Borgarlínan verði að veruleika þarf að vinna deiliskipulag fyrir alla línuna. Í Reykjavík er um að ræða um það bil 20 deiliskipulög og einnig þarf að laga aðlæg deiliskipulög sem eru í kringum 30 fyrir þessa fyrstu lotu.

Innviðir Borgarlínunnar eru í hönnunarferli hjá Verkefnastofu Borgarlínunnar. Þar starfa innlendir og erlendir sérfræðingar með reynslu af sambærilegum verkefnum og alþjóðlegt hönnunarteymi. Borgarhönnun, samgöngur og skipulag vinna með Verkefnastofu Borgarlínunnar og Betri samgöngum að undirbúningi verkefnisins.

Deiliskipulagsferlið fer fram samhliða hönnunarferli Borgarlínunnar og er unnið í samvinnu við hönnunarteymi línunnar. Þú sem íbúi hefur möguleika á að koma með ábendingar og athugasemdir þegar viðkomandi deiliskipulag fer í auglýsingu.

Samgöngusáttmálinn

Ríkið og sex sveitarfélög undirrituðu árið 2019 sáttmála um samgönguframkvæmdir á höfuðborgarsvæðinu. Samkomulagið felur í sér sameiginlega framtíðarsýn og heildarhugsun fyrir allt svæðið. Markmiðið er að auka öryggi, bæta samgöngur fyrir alla ferðamáta, minnka tafir og stórefla almenningssamgöngur.