Hinsegin fræðsluefni

Yngsta stig

• Ég er Jazz eftir Jessica Herthel (bók á íslensku, um trans stelpuna Jazz og hennar upplifun. Hentar börnum í leikskóla og yngstu stigum grunnskóla. Bókin byggir nokkuð á staðalmyndum kynjanna sem er mikilvægt að setja spurningamerki við í gegnum lesturinn. Bókin er líka til á ensku).

• Fjölskyldan mín eftir Ástu Rún Valgerðardóttur og Láru Garðarsdóttur (bók á íslensku um ólík fjölskylduform, hentar leikskólum og yngsta stigi grunnskóla)

• Fjölskyldubókin eftir Todd Parr (myndabók á íslensku um alls konar fjölskyldur sem hentar leikskólabörnum).

• Háttatími eftir Lawrence Schimel og Elīna Braslina (bók á íslensku um barn sem á tvö pabba, hund og ævintýri í kringum háttatímann. Hentar leikskólabörnum og í byrjendalæsi grunnskólabarna)

• Júlían er hafmeyja eftir Jessica Love (bók á íslensku um barn með ódæmigerða/fjölbreytta kyntjáningu sem hentar leikskólastigi, bókin er einnig til á ensku)

• Júlían í brúðkaupinu eftir Jessica Love (bók á íslensku um barn með ódæmigerða/fjölbreytta kyntjáningu sem lendir í ævintýrum í brúðkaupi tveggja kvenna, hentar leikskólastigi, bókin er einnig til á ensku)

• Morgunverkin eftir Lawrence Schimel og Elīna Braslina (bók á íslensku um barn sem á tvær mömmu, yngra systkini og kött og ævintýri snemma um morgun. Hentar leikskólabörnum og í byrjendalæsi grunnskólabarna).

• Prinsarnir og fjársjóðurinn eftir Jeffrey A. Miles (bók á íslensku um prinsa sem verða ástfangnir og ævintýrum þeirra, hentar börnum í leikskóla og yngstu stigum grunnskóla)

• Vertu þú! eftir Ingileif Friðriksdóttur og Maríu Rut Kristinsdóttur (bók sem fjallar m.a. um trans barn og samkynja pör. Hentar börnum í leikskóla og yngstu stigum grunnskóla).

• Úlfur og Ylfa: ævintýradagurinn eftir Ingileif Friðriksdóttur og Maríu Rut Kristinsdóttur (bók um strák sem á tvær mömmur og fer í ævintýraleiðangur með vinkonu sinni. Hentar leikskólabörnum og yngsta stigi grunnskóla)

• Ævintýri Freyju og Frikka eftir Felix Bergsson (bókaflokkur á Storytel um tvíbura sem eiga tvo pabba sem eru í sambandi, og mömmu). Hentar eldri leikskólabörnum og yngsta stigi grunnskóla).

Miðstig

• Bella gella krossari eftir Gunnar Helgason (bók sem hentar miðstigi, aukapersóna í bókinni er trans, en aðalpersónan verður fyrir hinsegin fordómum og er tekist á við þá).

• Herra Bóbó, Amelía og ættbrókin eftir Yrsu Sigurðardóttur (bók sem hentar elstu bekkjum yngsta stigs og miðstigi, Lovísa sem er aukapersóna í bókinni er trans). 

• Játningar mjólkurfernuskálds eftir Arndísi Þórarinsdóttur (bók um unglinginn Höllu sem býr með tveimur pöbbum sínum).

• Skólaslit 2: Dauð viðvörun eftir Ævar Þór Benediktsson (bók á vefnum sem hentar miðstigi og er spennandi og hrollvekjandi saga, en aðalpersónan Ragnar er trans). 

Elsta stig

• Drengurinn með ljáinn eftir Ævar Þór Benediktsson (bók sem hentar mið- og unglingastigi, bekkjarsystkini aðalpersónunnar er trans). 

• Hingað og ekki lengra! eftir Hildi Knútsdóttur og Þórdísi Gísladóttir (fyrri bók af tveimur, bók sem hentar mið- og unglingastigi, en vinkona aðalpersónunnar er trans).

• Hjartastopp (fyrsta bók af fjórum, unglingabók um ástarsamband tveggja stráka, þýðing á bókinni Heartstopper eftir Alice Oseman, sem hefur verið gerð að sjónvarpsþáttum)

• Kossar og ólífur eftir Jónínu Leósdóttur (fyrsta bók af þremur um unglingsstelpu sem er að átta sig á eigin kynhneigð og tilfinningum gagnvart öðrum stelpum). 

• Kvár: hvað er að vera kynsegin? eftir Elías Rúna (bók á íslensku sem hentar mið- og unglingastigi) 

• KynVera eftir Siggu Dögg (fyrri bók af tveimur, hentar unglingastigi, í bókinni koma fyrir tvær mömmur sem eru par og í framhaldsbók eru tveir pabbar).   

• Vampírur, vesen og annað tilfallandi eftir Ruð Guðnadóttur (fyrsta bók af þremur um þrjár vinkonur sem takast á við hið yfirnáttúrulega í skólanum sínum, tvær þeirra eru hinsegin).

Fleiri bækur tengdar málefnum hinsegin fólks má finna á borgarbókasöfnum, í gegnum leitir.is og á Rafbókasafninu.

Leikskóli og yngsta stig grunnskóla

• A Plan for Pops eftir Heather Smith (bók á Borgarbókasafni þar sem samkynhneigðir afar koma fyrir, á ensku, hentar elstu leikskólabörnum og yngstu grunnskólabörnum)

• And Tango Makes Three eftir Justin Richardson og Peter Parnell (bók á ensku á þar sem samkynja mörgæsa par ættleiðir mörgæs, hentar leikskólabörnum)

• Are You a Boy or a Girl? eftir Sarah Savage og Fox Fisher (bók á ensku sem fjallar um fjölbreytileika kyns, hentar börnum í leikskóla og yngstu stigum grunnskóla)

• Daddy, Papa, and Me eftir Lesléa Newman (myndabók á ensku um hversdagsleikann hjá ungu barn sem á tvo pabba, hentar leikskólabörnum).

• Heather has Two Mommies eftir Lesléa Newman (bók á ensku, um barn sem á tvær mæður, hentar leikskólabörnum)

• Grandad's Camper eftir Harry Woodgate (bók á ensku sem hentar börnum í leikskóla og yngsta stigi grunnskóla um barn sem ræðir við afa sinn um ferðir sem hann fór með manni sínum (hinum afa barnsins) í gamla húsbílnum þeirra).

• Introducing Teddy: a Gentle Story about Gender and Friendship eftir Jessica Walton (bók á ensku um bangsa sem er trans, hentar börnum í leikskóla)

• It Feels Good to Be Yourself: A Book About Gender Identity (bók á ensku sem fjallar um kynvitund og fjölbreytileika kyns fyrir leikskóla og yngsta stig grunnskóla)

• Love makes a Family eftir Sophie Beer (bók á ensku um alls konar fjölskyldur að gera hversdagslega hluti saman, hentar leikskólabörnum)

• Mama, Mommy, and Me in the Middle eftir Nina Lacour (bók á ensku um upplifun barns þegar önnur móðir þess fer í burtu í vinnuferð, hentar leikskólabörnum og yngsta stigi grunnskóla).

• Mommy, Mama and Me eftir Lesléa Newman (myndabók á ensku um hversdagsleikann hjá ungu barn sem á tvær mömmur, hentar leikskólabörnum).

• Morris Micklewhite and the Tangerine Dress eftir Christine Baldacchino (bók á ensku um strák sem er strítt fyrir að klæðast kjól, hentar börnum í leikskóla og yngsta stigi grunnskóla)

• My Shadow is Pink eftir Scott Stuart (bók á ensku um strák með ódæmigerða kyntjáningu sem upplifir í fyrstu stuðningsleysi frá föður sínum og höfnun í skólanum en fær síðar stuðning. Bókin sýnir fram á hversu fjölbreytt við erum og að við getum verið alls konar óháð kyni)

• My Shadow is Purple eftir Scott Stuart (bók á ensku um barn sem passar ekki inn í tvíhyggju kynjakerfið, hentar vel í umræður um kynsegin málefni og fjölbreytileika kyns. Einnig hægt að horfa á lestur bókarinnar á Youtube)

• Neither eftir Arlie Anderson (einföld bók á ensku fyrir leikskóla og yngsta stig grunnskóla sem er hægt að tengja við kynsegin börn, kynjanorm og kynjakerfið sem og aðra þætti sem gera það að verkum að börn skera sig úr og hvernig hægt er að skapa rými fyrir öll). Þýðing á bókinni ásamt umræðukveikjum má finna hér: Neither/Hvorugt. 

• When Aidan Became a Brother eftir Kyle Lukoff (bók á ensku um trans strák sem eignast systkini, hentar leikskóla og yngsta stigi grunnskóla)

• Who Are You?: The Kid's Guide to Gender Identity eftir Brook Pessin-Whedbee (bók á ensku un kynvitund og fjölbreytileika kyns, hentar börnum í leikskóla og yngsta stigi grunnskóla)

Miðstig

• My Dad Thinks I'm A Boy?!: A Trans Positive Children's Book eftir Sophie Labelle (bók á ensku um trans stelpu sem nýtur ekki stuðnings föður síns og hvernig hún tekst á við það, hentar börnum á yngsta og miðstigi og sérstaklega trans börnum sem gætu tengt við efnið. Aftast í bókinni eru kveikjur að frekari umræðum)

Elsta stig

• I Will Always Love You eftir Mason Deaver (skáldsaga á ensku sem fjallar um ungling sem kemur út sem kynsegin og upplifir höfnun foreldra, en finnur stuðning og ást í nýjum skóla, hentar unglingastigi)

Fleiri bækur tengdar málefnum hinsegin fólks má finna á borgarbókasöfnum, í gegnum leitir.is og á Rafbókasafninu.

• Að styðja intersex barn leiðarvísir fyrir foreldra. Tekinn saman af IGLYO, OII Europe og EPA (bæklingur á íslensku, pdf)

• Barn eða ungmenni kemur út eftir Samtökin '78. Bæklingur fyrir aðstandendur hinsegin barna.

• Hvað er hinsegin?/What is Queer? (upplýsingabæklingur og plakat um grunnhugtök hinseginleikans á íslensku og ensku)

• Hvað er hinsegin?/Co to jest Queer? (upplýsingabæklingur og plakat um grunnhugtök hinseginleikans á íslensku og pólsku)

• Hvernig skal bregðast við spurningum um trans fólk í kyngreindum rýmum (bæklingur á íslensku og ensku, tengdur íþróttamannvirkjum)

• Talað um trans (upplýsingabæklingur frá Trans Íslandi um hvernig best sé að skrifa og tala um trans fólk)

• Hinsegin dagar, vikur, mánuðir, ár (stakur þáttur á RÚV um þrjá hinsegin einstaklinga í aðdraganda Gleðigöngunnar, hentar mið- og unglingastigi).

• Hugrakkasti riddarinn (stuttmynd á íslensku um Cedrik riddara sem verður ástfanginn af prinsi, hentar börnum í leikskóla og yngstu stigum grunnskóla)

• Hjartasteinn (2016). Íslensk kvikmynd um unglingstrákana Kristján og Þór, þar sem annar verður hrifin af hinum og veltir fyrir sér eigin kynhneigð. Athugið að í myndinni er fjallað um sjálfsvígstilraun. Hér má finna lýsingu og umræðukveikjur fyrir Hjartastein.

• In a Heartbeat (stutt teiknimynd án tals sem sýnir ást tveggja drengja, hentar yngsta stigi og virkar vel sem kveikja að frekari umræðum)

• Ljósvíkingar (2024). Hjartnæm íslensk kvikmynd um trans konu sem rekur fiskveitingastað á Vestfjörðum með vini sínum. Myndin fjallar um ferlið út úr skápnum, vinsambönd og fisk. 

• My Shadow is Pink eftir Scott Stuart (stuttmynd án tals sem hentar yngsta stigi og er byggð á bók um strák með ódæmigerða kyntjáningu sem upplifir í fyrstu stuðningsleysi frá föður sínum en síðar stuðning)

• Purl (stutt teiknimynd með ensku tali sem sýnir mikilvægi þess að gera ráð fyrir og fagna fjölbreytileikanum og því sem gerir okkur öðruvísi, virkar vel sem kveikja að frekari umræðum)

• Rósalín fer sínar eigin leiðir (stuttmynd á íslensku um Rósalín sem verður ástfangin af annarri konu, hentar börnum í leikskóla og yngstu stigum grunnskóla)

• Will and Harper (2024) er heimildamynd sem fjallar um Harper, bestu vinkonu Will Ferrell sem kemur út sem trans kona. Þau keyra saman um Bandaríkin til að styrkja vináttuna og kynna Harper fyrir landinu á ný.

• „Fann fyrir sterkri þörf fyrir að vernda dóttur sína eftir að hún kom út“, „Hún var í rauninni að hverfa í höndunum á okkur“, „Ég þekki hana ekki öðruvísi en sem stelpu“ Viðtöl við foreldra trans barna í Heimildinni, 5.-9. október 2024.

• „Þú þarft ekki að skilja þetta en þú þarft að virða þetta“ Vísir frá 09.07.23

• "What I should have done when my 12-year-old told me he was transgender" TheGuardian.com frá 15.02.22

• "Svo glatt að vera kynsegin" Mbl.is frá 06.08.22

• „Margir misskilja veruleika trans barna“ Rúv.is frá 18.02.20

• „Gefur innsýn í líf fjögurra íslenskra trans barna“. Vísir.is frá 05.02.20

• „Ronja Sif er 5 ára trans-stelpa“ Mbl.is frá 29.07.16

• „Ekkert mál að vera ég“, „Hún hefur aldrei efast“, „Skilningur fólks kom á óvart“, „Ekki hægt að brjóta mig niður“, „Samtökin '78 veita stuðning“ Fréttatíminn frá 13.05.16 bls. 20-26.

• Alls konar fjölskyldur útprent eftir Elise Gravel. Fyrir börn á leikskólastigi og yngsta stigi grunnskóla. Nýtist vel til að fjalla um fjölbreyttar fjölskyldur og geta börn teiknað sína eigin fjölskyldu á blaðið

• Assigned Male (vefsíða á ensku með teiknimyndasögum um trans stelpu, hentar mið- og unglingastigi)

• Hinsegin frá Ö til A (upplýsingasíða á íslensku um hinsegin málefni, hugmyndafræði, hugtök og með frásögnum hinsegin fólks)

• Huldukonur (kennsluefni og heimasíða á íslensku um hinsegin konur á fyrri tímum sem hentar unglingastigi.

• Kennsluefni fyrir kynja- og hinseginfræði í leik- og grunnskólum eftir Bjarklindi Björk Gunnarsdóttur. Skýrsla um kennsluefni í kynja- og hinseginfræðum sem unnin var sumarið 2021 með styrk frá Nýsköpunarsjóði námsmanna.

• Kynhyrningurinn og kynjakakan (myndir með útskýringum á hugtökunum kynhneigð, kyntjáning, kynvitund og kyneinkenni, hentar vel í umræðum með börn og hægt að útfæra fyrir öll aldursstig, einnig á ensku hér)

• Kynvitund og kyntjáning á korti / Gender Identity and Expression Map (vefsíða með skemmtilegu upplýsingakorti á ensku um alls konar hugtök og sjálfsmyndir tengdar kynvitund og kyntjáningu, hentar börnum á unglingastigi)

• My Genderation (Youtube rás á ensku með fjölbreyttum myndböndum sem eru öll um trans fólk og gerð af trans fólki, hentar unglingastigi)

• Nöfn og fornöfn á 60 sekúndum (stutt myndband á ensku með Uglu Stefaníu Kristjönu- Jónsdóttur og Fox Fisher að útskýra mikilvægi nafna og fornafna fyrir trans fólk, hentar miðstigi, unglingastigi og þeim sem vinna með börnum)

• Ofur mjúkar hetjur (litabók með ofurhetjum sem afbyggja staðalmyndir kynjanna, eftir sænsku listakonuna Linnea Johanson)

• Ofur sterkar prinsessur (litabók með prinsessum sem afbyggja staðalmyndir kynjanna, eftir sænsku listakonuna Linnea Johanson)

• Ready, Set, Respect! GLSEN’s Elementary School Toolkit (bandarískur leiðarvísir fyrir grunnskólakennara um hvernig hægt sé að ræða og fræða um einelti, fjölbreyttar fjölskyldur og kynjakerfið ásamt upplýsingum um hvernig má bæta orðræðuna, frímínútur og íþróttir)

• Teaching Tolerance (tímarit á ensku fyrir kennara um fjölbreytileika og kennslu, á PDF formi, sjá grein un hinseginleika á bls. 35)

• Trans barnið. Handbók fyrir fjölskyldur og fagfólk eftir Stephanie A. Brill og Rachel Pepper (bók á íslensku og aðlöguð að íslensku samhengi um trans börn, fjölskyldur þeirra og hvernig best er að styðja við þau heima við sem og annars staðar).

• Trans regnhlífin (mynd sem sýnir hvernig sumt trans fólk er innan kynjatvíhyggjunnar og annað utan hennar, einnig á ensku hér)