Reykjavíkurborg hefur verið valin sem þátttakandi í Evrópusamstarfi um hundrað kolefnishlutlausar og snjallar borgir. Alls sóttu 377 borgir um að verða hluti af leiðangrinum en teymi sérfræðinga hefur nú valið Reykjavík til þátttöku.
Gerðir verða loftslagsborgasamningar
Megin hlutverk borga í leiðangrinum byggir á verkefnum í þágu kolefnishlutleysis í orkumálum, samgöngumálum, byggingum, iðnaði og jafnvel matvælaframleiðslu. Þannig er lagt upp með að loftslagsborgasamningar verðir gerðir (Climate City Contract) sem aðlagaðir verði að viðkomandi borg og samstarfsaðilum í öllum geirum samfélagsins. Hér er um langtímaverkefni að ræða. Á næstu vikum verður unnið þétt að undirbúningi samninganna í samstarfi við allar hinar borgirnar.
Dagur B. Eggertsson borgarstjóri segir þetta vera mikið fagnaðarefni og alþjóðlega viðurkenningu á loftslagsáætlun Reykjavíkurborgar og viðurkenningu fyrir þau verkefni sem tengjast loftslagsmálum í borginni. „Það voru næstum 400 borgir sem sóttust eftir því að taka þátt í þessu verkefni en aðeins 100 urðu fyrir valinu. Reykjavík hefur sýnt það á undanförnum árum með fjölmörgum verkefnum, allt frá hjólastígagerð, örflæðislausnum, þéttingu byggðar, meðhöndlun úrgangs og að kolefnisföngunarverkefnum eins og Carbfix að við erum ekki bara ákveðinn í að taka þátt í lausnum á loftslagsvandanum, heldur ætlum við að vera í forystu. Þessi útnefning staðfestir það og við erum gríðarlega stolt af þessu.“
Rík áhersla á lýðræðislegt samráð og nýjar aðferðir
Leiðangurinn hvílir á grunni Græna sáttmála Evrópusambandsins (European Green Deal) sem miðar að því að ná kolefnishlutleysi í Evrópu fyrir árið 2050. Í uppleggi að leiðangrinum, „Horizon Europe Mission, Climate Neutral and Smart Cities 2030 – by and for the Citizens“, er rík áhersla lögð á lýðræðislegt samráð og nýjar aðferðir í að stýra verkefnum innan borga og flýta vegferðinni í átt að kolefnishlutleysi.
Megin hindrunin í vegi þeirra breytinga sem þurfa að verða til að mæta loftslagsvá er ekki skortur á tæknilausnum, heldur getan til að hrinda þeim í framkvæmd. Mælt er með því að borgir brjótist út úr lóðréttu skipulagi líkt og Reykjavíkurborg gerði við mótun Græna plansins.
Í Horizon Europe er miðað við að kerfisbreyting verði gerð til að fjárfesta í aðgerðum gegn loftslagsvánni sem myndi byggja á þremur meginreglum:
- Heildstæðri nálgun til að ýta undir nýsköpun og innleiðingu.
- Ítarlegu virku samráði sem yrði byggt inn í skipulag.
- Þéttu samstarfi milli ólíkra hagaðila.
Þetta kallar á nýsköpun í stjórnsýslu og enn frekara samstarf borgarinnar við einkageirann, háskólasamfélagið og frjáls félagasamtök.
Reykjavíkurborg lýsti yfir áhuga á þátttöku í janúar 2022. Unnin var ítarleg umsókn með stuðningi starfsfólks víða að úr starfsemi Reykjavíkurborgar. Stefnumótun síðastliðinna ára og aðgerðir voru grunnurinn að umsókninni og má þar helst nefna Aðalskipulag, loftslagsáætlun, Græna planið, samgöngusáttmálann og stefnu um líffræðilega fjölbreytni. Einnig var stuðst við nýlegar tillögur um hringrásarhagkerfi og orkuskipti.