Losun gróðurhúsalofttegunda í Reykjavík
Losun gróðurhúsalofttegunda innan borgarmarka Reykjavíkur er tekin saman á hverju ári. Samantektin er unnin í samræmi við skilmála vegna þátttöku borgarinnar í Global Covenant of Mayors of Climate and Energy og einnig vegna þátttöku borgarinnar í Evrópusamstarfi um 112 kolefnishlutlausar og snjallar borgir árið 2030.
Samfélagsleg losun gróðurhúsalofttegunda í Reykjavíkur var 614 þúsund tonn CO2 ígildi á árinu 2024 og jókst um 1,5% frá fyrra ári. Aukninguna má að mestu rekja til losunar vegna meðhöndlunar á úrgangi, en megnið af losun kemur frá úrgangi sem urðaður var til ársins 2023 og losar enn sem og blandaðs úrgangs sem sendur er til brennslu erlendis á árinu 2024.
Eitt allra stærsta viðfangsefni yfirvalda er að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og sporna við loftslagsbreytingum en ummerki þeirra er orðin okkur öllum sýnileg víða um heim sem og hér á landi með auknum öfgum í veðurfari.
Græn þróun
Reykjavíkurborg er metnaðarfull þegar kemur að grænni þróun. Nýverið var ákveðið að skerpa á markmiðum um samdrátt í losun og stefna að kolefnishlutleysi árið 2030 í tengslum við 112 borga Evrópusamstarfið.
Losun gróðurhúsalofttegunda í samgöngum
Stærstur hluti losunar gróðurhúsalofttegunda í Reykjavík á sér stað vegna götuumferðar eða um rúmlega 42% af heildarlosun eða um 261 þúsund tonn CO2 ígildi . Samgöngur í heild losa um 52% af heildarlosun en þar teljast með ásamt götuumferð, skipasiglingar og flug, alls tæplega 320 þúsund tonn CO2 ígildi . Til að draga úr losun samgangna er áfram unnið að því að:
- Styðja við vistvæna samgöngumáta
- Byggja upp gönguvæna borg
- Efla innviði fyrir heilsueflandi samgöngumáta og orkuskipti.
Aðgerðaráætlun ríkisstjórnarinnar í loftslagsmálum kveður á um að nýskráning einkabíla sem keyra eingöngu á bensíni eða dísil muni verða bönnuð frá og með árinu 2030. Ætla má að orkuskipti muni gerast snemma í Reykjavík þar sem uppbygging innviða fyrir rafmagnsbíla er komin vel á veg. Hlutfall kílómetra á rafmagnsbílum var 12% árið 2024 samanborið við tæplega 8% árið 2023 og 1% 2019.
Byggingariðnaður losar næst mest
Næst mesta losun gróðurhúsalofttegunda í Reykjavík er frá byggingariðnaði. Gagnaöflun um losun frá byggingariðnaði er ný af nálinni og má gera ráð fyrir að aðferðafræði við að meta þá losun muni þroskast eftir því sem fram líður.
Umfangsmikil vinna vegna vistvænni mannvirkja hefur farið fram í víðtæku samráði undir hatti samstarfsverkefna stjórnvalda og hagaðila byggingariðnaðarins um vistvænni mannvirkjagerðar sem ber nafnið „Byggjum grænni framtíð“ og er Reykjavíkurborg þátttakandi í því verkefni.
Reykjavik er vaxandi borg með metnaðarfull áform um fjölgun íbúða og íbúa fram til ársins 2030. Það er því mikilvægt að fylgjast með þeirri losun og grípa til aðgerða svo vöxturinn verði eins lítið á kostnað loftslagsins og umhverfisins og mögulegt er.
Heildarlosun vegna úrgangs vex á milli ára
Urðun og jarðgerð ásamt brennslu úrgangs eru teknar með í loftslagsbókhaldinu. Úrgangur sem fer í endurnýtingu og endurvinnslu er ekki metinn hér, þar sem hann er sendur frá hirðuaðilum í viðeigandi ferla utan Reykjavíkur.
Heildarlosun vegna úrgangs fór vaxandi um 13% á árinu 2024 og er alls um 86 þús tonn CO2 ígildi. Megnið á losun kemur frá úrgangi sem urðaður var til ársins 2023 og losar enn sem og blandaðs úrgangs sendur er til brennslu erlendis á árinu 2024 eins og áður sagði. Urðun hefur minnkað verulega á síðust 2 árum, en á móti hefur losun vegna brennslu erlendis stóraukist. Losun vegna urðunar fyrri ára dregst ekki eins hratt niður og vöxtur í brennslu erlendis, því áfram brotnar niður úrgangur sem urðaður var á síðustu árum og áratugum.
Mikilvægt er að hafa yfirsýn yfir þróun mála og því er tekin saman þróun samfélagslosunar innan borgarmarkanna sem og losun frá okkar eigin rekstri og við stefnum að enn betri yfirsýn niður á hverja starfsstöð í rauntíma. Nú þarf að bretta upp ermarnar og gefa í.
Loftslagsborgarsamningar í íslensku samfélagi
Reykjavíkurborg var valin til þátttöku í Evrópusamstarfi ásamt ríflega hundrað öðrum borgum um að verða kolefnishlutlaus árið 2030. Hluti af þessu verkefni er að gera samkomulag, svokallaðan loftslagsborgarsamning við hina ýmsu aðila í íslensku samfélagi um það hvernig hægt er að ná þessu markmiði saman.
Aðgerðir til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og verða kolefnishlutlaus er víðtækt samstarfsverkefni sem er verið að vinna að með loftslagsborgarsamningnum.
Hugmyndin er að Evrópuborgirnar sem taka þátt í verkefninu verði miðstöðvar nýsköpunar og rannsókna svo aðrar borgir Evrópu geti lært af reynslunni til að verða kolefnihlutlausar árið 2050.