Nagladekkjum undir bifreiðum í Reykjavík hefur fjölgað verulega undanfarið. Það kemur fram í tveimur könnunum sem Reykjavíkurborg hefur látið gera. Eigendur tæplega 27% þeirra bíla sem eru á nagladekkjum gáfu upp ferðalög út á land og yfir fjallvegi að vetri til sem helstu ástæðu þess að nagladekk urðu fyrir valinu. Hlutfall ökutækja í Reykjavík á negldum dekkjum var 46,6% þegar talið var í fjórðu viku ársins 2017.
Reykjavíkurborg hefur ekki mælt með negldum dekkjum í borginni af nokkrum ástæðum. Uppspænt malbik er þáttur í svifryksmengun en nagladekk spæna hundraðfalt hraðar en hefðbundin vetrardekk. Þá valda nagladekk hljóðmengun og þau krefjast meira viðhalds gatna. Einnig er vetrarþjónusta gatna í borginni prýðileg.
Umhverfis- og skipulagsráð bókaði 25. janúar á fundi sínum „Umhverfis og skipulagssviði er falið að koma með tillögur hvernig megi snúa þessari þróun við með aukinni fræðslu og hugsanlegu sérstöku gjaldi sem lagt yrði á notkun nagladekkja í takt við mengunarbótaregluna.“
Sveitarfélög hafa ekki heimild til gjaldtöku vegna notkunar negldra hjólbarða samkvæmt núgildandi umferðarlögum. Sviðið hefur því fyrst og fremst bætt vetrarþjónustu gatna og upplýst um áhrif nagladekkja á loft- og hljóðmengun og lýðheilsu.
Könnun á notkun nagladekkja
Gallup gerði nýlega könnun fyrir umhverfis- og skipulagssvið Reykjavíkurborgar um notkun nagladekkja. Könnunin var gerð 15.-29. desember 2016 og var úrtakið 1837 manns á öllu höfuðborgarsvæðinu. Svarhlutfall var 60%.
Spurt var:
- Hversu margir bílar eru á heimilinu?
- Hvernig dekk eru undir bílnum/bílunum í vetur?
- Hver er helsta ástæða þess að þú kaust að hafa nagladekk fremur en ónegld dekk undir bílnum/bílunum í vetur?
- Hver er helsta ástæða þess að þú kaust að hafa ónegld dekk fremur en nagladekk undir bílnum/bílunum í vetur?
Tæplega 44% svöruðu að fjöldi bíla á heimilinu væri einn, 38% sögðu tvo bíla vera á heimilinu, naumlega 9% þrjá bíla og ríflega 4% fjóra bíla. Rúmlega 6% svöruðu að enginn bíll væri á heimilinu.
Þátttakendur voru í framhaldinu spurðir fyrir hvern bíl heimilsins hvort bílinn/bílarnir væru á negldum eða ónegldum dekkjum og í ljós koma að hlutfall nagladekkja var 35,7%, hlutfall ónegldra 61,5% og tæp 3% bíla voru enn á sumardekkjum.
Hver er helsta ástæða þess að fólk velur nagladekk á höfuðborgarsvæðinu umfram önnur dekk?
Eigendur tæplega 27% þeirra bíla sem eru á nagladekkjum gáfu upp ferðalög út á land og yfir fjallvegi að vetri til. Eigendur naumlega 23% bíla á nagladekkjum nefndu öryggi og eigendur rúmlega 10% bíla á nagladekkjum sögðu að nagladekkin hefðu fylgt bílnum eða að þeir hefðu átt þau fyrir. Aðrir ástæður voru t.d. hálka, búseta, vani og traust. Spurt var fyrir hvern og einn bíl á heimilinu.
Einnig var spurt um helstu ástæðu fyrir vali á ónegldum dekkjum. Eigendur rúmlega 22% þeirra bíla sem eru á ónegldum dekkjum sögðust ekki þurfa þau, eigendur 18% bíla á ónegldum dekkjum sögðu að bíllinn væri á heilsársdekkjum og eigendur tæplega 18% bíla á ónegldum dekkjum sögðust keyra mest innanbæjar. Aðrar ástæður voru að það væri umhverfisvænna, nagladekk mengi, skemmi götur og valdi hávaða.
Mælingar hlutfalli milli negldra og ónegldra
EFLA hf. hefur reglulega framkvæmt talningu á negldum dekkjum á stórum bílaplönum í Reykjavík og reiknað út hlutfallið á milli negldra og ónegldra. Þetta hefur verið gert í mörg ár og nokkrum sinnum yfir hvern vetur. Hér er um að ræða talningu á vettvangi. Ný talning var gerð miðvikudaginn 25. janúar fyrir Reykjavíkurborg.
Hlutfall ökutækja í Reykjavík á negldum dekkjum var 46,6% þegar talið var í fjórðu viku ársins 2017 en 53,4% var á ónegldum. Hlutfall negldra dekkja hefur því hækkað nokkuð mikið frá síðustu talningu (20. des) en þá var það 40,2%.
Árið 2016 var einnig talið í viku 4 og var þá hlutfall þeirra ökutækja sem voru á negldum dekkjum 38,7%. Árið 2015 var það 34,9%, árið 2014 var hlutfallið 31,9% og árið 2013 var hlutfallið 37,6%. Negldum hjólbörðum hefur því fjölgað verulega og ekki verið eins margir frá því um veturinn 2006-2007.
Næstu skref
Fulltrúar Samfylkingar, Vinstri grænna, áheyrnarfulltrúi Pírata og fulltrúi Framsóknar og flugvallarvina í umhverfis- og skipulagsráði telja ástæðu til að sporna gegn vaxandi nagladekkjanotun í borginni og hafa bókað:
„Ítarlegar kannanir Eflu og Gallup sýna að bílum á nagladekkjum hefur fjölgað mikið á götum Reykjavíkur veturinn 2016/2017 miðað við fyrri ár, þrátt fyrir óvenju snjólétta tíð. Þetta er slæm þróun því sýnt hefur verið fram á að nagladekkin valda alvarlegri mengun við helstu umferðaæðar. Auk þess er beinn kostnaður sem hlýst af þessu sliti gatnanna talinn nema milli 150 til 300 milljónum króna. Þessi kostnaður leggst á alla borgarbúa, líka þá sem nota ekki nagladekk. Í ljósi þess að nýir bílaleigubílar eru nokkuð stór hluti í fjölgun bíla í umferðinni er líklegt að þeir eigi sinn þátt í stóraukinni nagladekkjanotkun. Kostnaðurinn sem af því hlýst leggst ekki á ferðamennina eða bílaleigurnar, heldur bogarbúa.“
Umhverfis- og skipulagssvið mun nú kanna hvernig best er að vinna að því að fleiri velji dekk góð naglalaus vetrardekk. Áherslan verður á að bifreiðar sem einungis er verið að nota á höfuðborgarsvæðinu verði á naglalausum dekkjum.
Tenglar