Ný aðgerðaáætlun og loftslagsstefna Reykjavíkurborgar var samþykkt á fundi borgarstjórnar 2. mars. Áætlunin inniheldur fjölda aðgerða sem urðu til eftir víðtækt samráð. Dregnar eru saman 15 meginaðgerðir sem fela í sér samdrátt í kolefnislosun um tæp 300.000 tonn fyrir árið 2030. Reykjavíkurborg stefnir að kolefnishlutleysi árið 2040.
Líf Magneudóttir, borgarfulltrúi og formaður stýrihópsins, segir að borgir gegni lykilhlutverki í baráttunni gegn loftslagsvánni. „Það er staðreynd að iðnvædd og fjölmenn ríki með sterka innviði losa mest og það bitnar verst á fátækum ríkjum með veika innviði. Það er því ábyrgðarhlutur að við gerum allt sem í okkar valdi stendur til að ná kolefnishlutleysi fyrir 2040.“
Hún segir áratug aðgerða runninn upp; að mörgu sé að hyggja og verkefni næstu ára verði viðamikil, fjölbreytt og róttæk. „Ég er ekki í nokkrum vafa um að okkur takist þetta sameiginlega ætlunarverk okkar því Reykjavík er rík af þekkingu, færni, snilli og vilja.“
Auk Lífar voru þær Sigurborg Ósk Haraldsdóttir og Vigdís Hauksdóttir borgarfulltrúar í stýrihópnum um endurskoðun aðgerðaáætlunar í loftslagsmálum.
Skoða aðgerðaáætlun Reykjavíkurborgar í loftslagsmálum 2021-2025
Sex áhersluatriði
Aðgerðaáætluninni er skipt í sex megináherslur en allt eru þetta þættir og viðfangsefni sem telja hvað mest til að ná markmiðum Reykjavíkurborgar um kolefnishlutleysi. Þetta eru:
- Gönguvæn borg
- Orkuskipti
- Heilsueflandi samgöngur
- Hringrásarhugsun
- Vistvæn mannvirki
- Kolefnisbinding
Til viðbótar við þessa sex áhersluþætti eru aðrir mikilvægir og styðjandi þættir sem ná þvert á þá. Þeir eru:
- Aðlögun að loftslagsbreytingum
- Vitundarvakning og nýsköpun
- Rekstur Reykjavíkurborgar
Fimmtán aðgerðir
- 15 mínútna hverfi
Í gegnum hverfisskipulag, endurnýjun hverfiskjarna og fjárfestingu í innviðum verði hverfi borgarinnar gönguvænni og aðgengi að grænum svæðum, útivist og þjónustu tryggt í 15 mínútna göngu- eða hjólafæri. - Græn borgarþróun
Þróun borgarinnar verði öll innan skilgreindra vaxtarmarka hennar og 80% uppbyggingar íbúðahúsnæðis verði innan þægilegrar fjarlægðar frá Borgarlínu. - Orkuskipti alls staðar
Heildstæð áætlun verði gerð og hrint í framkvæmd um innviði fyrir orkuskipti fyrir einkabíla með hleðslustöðvum í hverfum, atvinnubíla, flutningabíla, í almenningssamgöngum, í höfnum og á sjó. - Hjólreiðaborg á heimsmælikvarða
Endurskoðuð hjólreiðaáætlun setji sér sem markmið að Reykjavík verði hjólreiðaborg á heimsmælikvarða. - Borgarlína og betri almenningssamgöngur
Betri og afkastamiklar almenningssamgöngur leiki ásamt þéttingu byggðar lykilhlutverk við að ná markmiðum um breyttar ferðavenjur. Nánari loftlagsmarkmið verði skilgreind fyrir samgöngusáttmála ríkis og SSH. - Urðun verði hætt Mótuð verði heildstæð aðgerðaráætlun um hringrás og endurvinnslu til að styðja við sjálfbærari meðhöndlun úrgangs.
- Græn matarstefna
Matarstefna borgarinnar verði innleidd og efnt til samstarfs um grænan landbúnað á Kjalarnesi. - Grænn byggingariðnaður
Efnt verði til samstarfs við atvinnulífið um grænni byggingariðnað. - Gas í grjót
Þekking og lausnir OR og Carbfix verði þróaðar til bindingar koltvísýrings og eftir atvikum annarra gróðurhúsalofttegunda í samvinnu við háskóla og fyrirtæki sem losa mikið. - Endurheimt votlendis
Verður aukin samkvæmt sérstakri áætlun. - Loftslagsskógar Reykjavíkur
Loftslagsskógar verði efldir í samvinnu við Skógræktarfélag Reykjavíkur og
skógræktaráætlun kynnt. - Jarðefnaeldsneyti út árið 2025
Ekki verði keyptir bílar eða tæki sem ganga fyrir jarðefnaeldneyti á vegum borgarinnar frá og með 2021 og bílum og tækjum sem þegar eru til staðar verði skipt út fyrir árið 2025. - Blágrænar ofanvatnslausnir
Ný hugsun í veitukerfum með bættri nýtingu vatns og blágrænum ofanvatnslausnum verði regla í nýjum hverfum og við endurnýjun þeirra eldri. - Flóðavarnir verði útivistarsvæði og garðar
Ráðist verði í eflingu flóðavarna meðfram strandlengjunni þar sem þarf og stefnt að því að úr verði útivistarsvæði, strandgarðar og aðstaða til sjávarbaða á völdum stöðum. - Samstarf við atvinnulíf
Áfram verði unnið með Festu, miðstöð um samfélagsábyrgð og fyrirtækjum undir
merkjum Loftslagsyfirlýsingar Reykjavíkurborgar og Festu að frekari árangri í öllum greinum atvinnulífs.
Skoða aðgerðirnar 15 í myndrænni töflu með tengingu við áhersluatriðin og magnsett markmið.
Áratugur aðgerða
Upp er runninn áratugur aðgerða og við megum engan tíma missa til að vinda ofan af loftslagsbreytingum af mannavöldum og koma í veg fyrir hamfarir. Loftslagsáætlun Reykjavíkurborgar er leiðarvísir að því hvert verður haldið næstu fimm árin þar sem markmið um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda til ársins 2030 eru sett fram. Loftslagsáætlunin styður við Græna plan Reykjavíkurborgar um kolefnishlutlausa borg og grænar fjárfestingar til næstu 10 ára.
Nú þegar áætlunin hefur verið samþykkt verður sett af stað vinna við að magnsetja, kostnaðarmeta og tímasetja allar aðgerðirnar. Í því felst að meta hvað hver og ein aðgerð muni skila í koltvíoxíðs ígildum, hvað hún kosti og hvenær hún nái fram að ganga.
Markmiðið með aðgerðunum er að Reykjavíkurborg leggi sitt af mörkum til að markmið Parísarsamkomulagsins um að halda hnattrænni hlýnun innan við 1,5 °C náist.
Hlustað á íbúa og hagaðila
Loftslagsáætlunin var unnin með þátttöku íbúa og hagaðila. Í upphafi vinnunnar var hægt að senda inn tillögur að aðgerðum og haldnir voru vinnufundir með haghöfum. Stýrihópurinn vann úr tillögunum og setti áætlunina í umsagnarferli í drögum. Þar komu gagnlegar athugasemdir fram sem farið var eftir eins og mögulegt var. Meðal annars var skerpt á helstu aðgerðum áætlunarinnar og markmið um samdrátt í losun til ársins 2030 sett fram. Vonast er til að það veiti almenningi skýrari yfirsýn yfir hvað felist í aðgerðaáætluninni sem verður vegvísir borgarinnar næstu ára í átt að minni losun og kolefnishlutleysi. Einnig er skýrara kveðið á um að aðgerðirnar verði metnar í koltvíoxíðs ígildum og kostnaði.
Jafnréttismati var enn fremur bætt við. Reynslan og rannsóknir sýna að hamfarir af völdum loftslagsbreytinga hafa skaðlegust áhrif á eldra fólk, fátækt fólk og börn. Sé það sett í samhengi við kyn eru konur í meirihluta eldra fólks. Þær glíma frekar við fátækt auk þess sem þær bera mesta ábyrgð á umönnun barna. Taka þarf einnig mið af því að neyslu-, og ferðavenjur kynjanna eru ólíkar og því vert að taka mið af þessum kynbundna mun í markmiðasetningu og árangursmælikvörðum. Eftir því sem kostur er verða áhrif aðgerðanna greind á mismunandi samfélagshópa, með tilliti til tekna, uppruna, kyns og annarra þátta.
Ný framtíðarsýn og meginmarkmið
Samhliða nýrri aðgerðaáætlun verður breyting á orðalagi framtíðarsýnar Reykjavíkurborgar í loftslagsmálum: „Markmið Reykjavíkurborgar er að verða kolefnishlutlaus fyrir árið 2040 og að aðlögun að loftslagsbreytingum verði með vistvænum og mannvænum hætti. Stutt verður við markmið Parísarsamkomulagsins um að halda hnattrænni hlýnun innan við 1,5°C. Aðgerðir verða endurskoðaðar árið 2025 og á fimm ára fresti eftir það í samræmi við Parísarsamkomulagið 2015. Árangur verður mældur a.m.k. árlega.“
Skoða meira um loftslagsmál á vef Reykjavíkurborgar